ARAŞTIRMANIN ETİK KURALLARI
Etik öncelik, araştırmada yer alan katılımcılarının bilgilerinin korunmasının yanı sıra araştırma kayıtlarının muhafaza edilmesine ve saklanmasına verilmelidir. Projemizde yer alan araştırmacılar, ham veri ve toplanan materyallerin izinsiz amaçlar için kullanılmayacağına dair önlemler almak için etik sorumluluklara sahiptir. Araştırmacılarımız toplanan veri ve materyallerin bilgilendirilmiş onam veya izin alma sürecinin bir parçası olarak olası veya öngörülebilir kullanımlarını değerlendirmekten sorumludur.
Çoğunlukla yaşayan insan topluluklarıyla çalışan antropoloji, sosyoloji ve halk bilimi araştırmacıları, araştırma katılımcılarının gönüllü ve bilgilendirilmiş rızasını almalıdır. Onay süreci proje tasarımının bir parçası olmalı ve araştırma katılımcılarıyla devam eden bir diyalog ve müzakere olarak uygulama yoluyla devam etmelidir.
Araştırmacılar ayrıca, araştırma kayıtlarının oluşturulması, kullanılması ve korunmasına yönelik görüşleri hakkında katılımcıları güvence altına almaktan da sorumludur. Bu, araştırma katılımcılarına veri ve materyallerin diğer taraflara aktarılıp aktarılamayacağı veya bunlara erişilip erişilemeyeceği konusunda bilgi vermeyi içerir. Ayrıca, katılımcılar bu verilerin ve materyallerin katılımcıları tanımlamak için nasıl dönüştürülebileceği veya kullanılabileceği konusunda da bilgilendirilirler. Bu bilgilendirme ise verilerin nasıl ve ne kadar süre saklanacağını içerir. Tüm bunlara ek olarak, araştırmacılarımız proje ve kurumla ilgili görev ve yükümlülükleri için de etik bir sorumluluğa sahiptir.
Bilgilendirilmiş Onam
Bilgilendirilmiş onam formumuz, potansiyel katılımcılarla paylaşmayı, araştırma hedeflerini, yöntemlerini ve araştırma katılımcılarımızın hak ve sorumluluklarını içerir. Araştırmacılar, görüşmecilere katılımın olası etkilerini sunmalı ve en iyi çabalarına rağmen gizliliğin tehlikeye girebileceğini veya sonuçların beklenenden farklı olabileceğini açıkça belirtmelidir. Bu beklentiler, ortamdan bağımsız olarak tüm alan verileri için geçerlidir. Özellikle görsel medya, doğası gereği, dikkatli bir şekilde kullanılmalı, referans alınmalı ve bağlamsallaştırılmalıdır.
Araştırmanın, katılımcıları doğrudan etkileyecek şekilde değişmesi durumunda, araştırmacılar rızayı tekrar gözden geçirmeli ve yeniden müzakere etmelidir. Bilgilendirilmiş onam formu mutlaka belirli bir yazılı veya imzalı formu ima etmez veya gerektirmez. İlgili olan, rızanın kalitesi değil, biçimidir.
Araştırma ve Yayın Süreci
Araştırmacılar, çalışmalarının bütünlüğünü, korunmasını ve muhafaza edilmesini sağlamak için etik sorumluluklara sahiptir. Bu yükümlülükler hem bireysel hem iş birliği gerektiren veya takım araştırmaları için geçerlidir. Anlaşmazlık, itiraz veya fikri çatışmalar durumlarında, araştırmacının araştırmasına sahip olduğu birincil varsayım, aksi belirtilmedikçe geçerlidir. Araştırmacılar, her bir proje ile ilgili kayıt sahipliğini belirlemeli ve etik uygulamanın standart bir parçası olarak uygun düzenlemeleri yapmalıdır. Bu, kayıtların uzun vadede kim tarafından ve nasıl saklanacağını veya silineceğini belirlemeyi içerebilir.
Araştırmacılarımız, saha notlarının, kayıtların, örneklerin veya diğer birincil verilerin ve katılımcıların kimliklerinin gizliliğini ve güvenliğini sağlamak için uygun yöntemleri kullanma sorumluluğuna sahiptir. Araştırma materyallerinin korunmasına ilişkin etik kararlar, veri bütünlüğünü koruma yükümlülüklerini, araştırma katılımcılarını ve topluluklarını gelecekteki zararlı etkilere karşı koruma sorumlulukları ile dengelenmelidir.
*Bu çalışma, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Araştırma ve Yayın Etiği Yönetmeliği'nin etik ilkeleri ve Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Bilim Etiği İlkeleri doğrultusunda yürütülmektedir.
**Araştırma projemiz Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler ve Beşeri Bilimler Etik Kurulu’nun resmi onayını almıştır.
***Araştırma ekibimiz, çalışmaları ve alan araştırmaları süresince COVID-19 Pandemisi konusunda Dünya Sağlık Örgütü’nün kamuoyuna yönelik önerilerini (https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public) ve Sağlık Bakanlığı’nın önlemlerini (https://covid19.saglik.gov.tr) takip etmektedir
